26 V 1898: o podkopie i wiadukcie kolejowym Talowskiego

Choć otwarcie kolei żelaznej w Krakowie w połowie XIX wieku miało o wiele więcej pozytywnych skutków dla miasta, nie obyło się bez pewnych problemów o skali lokalnej. Nowe tory kolejowe przecięły ulicę Lubicz, która była ważnym i często uczęszczanym szlakiem. Tędy prowadziła droga wylotowa z Krakowa na północ i wschód, trzeba było ją przebyć, żeby dostać się do Ogrodu Strzeleckiego, Mogiły oraz nie można zapominać o konduktach pogrzebowych ciągnących na cmentarz Rakowicki. Jednopoziomowe rozwiązanie z rogatką nie sprawdzało się i wielokrotnie ulica była zablokowana co uniemożliwiało dostęp do wspomnianych miejsc. Już w latach 70. XIX wieku stworzono koncepcję dwupoziomowego skrzyżowania, lecz ostateczna decyzja zapadła dopiero w 1892 roku.

Podkop i wiadukt kolejowy nad ulicą Lubicz, ok. 1901 roku [źródło]

Plany konstrukcji powierzono inżynierowi Stanisławowi Przybyłce, natomiast architektonicznie zaaranżował całość znany architekt, Teodor Talowski. Oficjalnie zaakceptowano plany 27 marca 1896 roku i wtedy też rozpoczęto budowę. Garść szczegółowych danych dotyczących budowy:

- mury oporowe, pylony, kolumny, schody i inne elementy oprócz bruku wykonano z kamienia pochodzącego z kamieniołomów w  Bogoniowicach koło Ciężkowic, w Kamionce, Makowie i Skawcach;

- nadzorem budowlanym pokierowali inżynier Władysław Chorąży i Franciszek Wróbel;

- wykonaniem żelaznych balustrad i elementów dekoracyjnych zajęła się fabryka Józefa Góreckiego.

"Kalendarz krakowski Józefa Czecha" na rok 1900.

Otwarcie przejazdu wypadało akurat w rocznicę pięćdziesięciolecia panowania Franciszka Józefa i z tego powodu na balustradzie umieszczono jego dekoracyjny monogram, który jednak dość szybko zniknął z wiaduktu. Dziś możemy znów oglądać monogram zrekonstruowany podczas gruntownego remontu w 2006 roku według oryginalnych planów.

Monogram Franciszka Józefa na wiadukcie kolejowym nad ulicą Lubicz, stan obecny [źródło]

Pocztówka z akwarelą Stanisława Tondosa przedstawiająca podkop i wiadukt kolejowy, początek XX wieku [źródło]

Szkic  Stanisława Wyspiańskiego przedstawiający wiadukt kolejowy nad ul. Lubicz, ok. 1898-1904 [źródło]

Widok na wiadukt kolejowy nad ulicą Lubicz, 1933 rok [źródło]

Fragment prasowy pochodzi z dziennika "Nowa Reforma" 1898, nr 119 (26 V).

Bibliografia:
1. Irena Płuska, Konserwacja dekoracyjnych murów oporowych oraz wiaduktu kolejowego przy ulicy Lubicz w Krakowie [w:] "Wiadomości konserwatorskie" 21/2007
2. Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie